Automatyczne filtry samoczyszczące (inaczej filtry szczelinowe – sito szczelinowe jest częścią składową filtra samoczyszczącego, dlatego ten rodzaj filtra zamiennie nazywa się samoczyszczącym lub szczelinowym) to jedne z najpopularniejszych na rynku instalacji przemysłowych służących do filtracji cieczy i oczyszczania jej z frakcji stałej. Powszechnie używa się ich w energetyce wodnej i cieplnej, w ujęciach wody pitnej do jej wstępnej filtracji, w przemyśle stalowym, chemicznym, maszynowym i papierniczym, w oczyszczalniach ścieków a także w górnictwie, gdzie służą do filtracji na poziomach wydobywczych.

Filtr szczelinowy charakteryzuje się dużą dokładnością filtracji, sięgającą nawet do 10 µm, dzięki czemu stanowi bardzo efektywną alternatywę dla innych, nie zawsze dostatecznie zadowalających metod filtracji. Jedną z jego największych zalet jest to, że filtr ten pracuje w trybie ciągłym, a filtracja cieczy – choć jej wydajność wówczas nieznacznie spada - nie jest przerywana nawet w momencie jego samooczyszczania. Ma to szczególne znaczenie w branżach, w których bardzo istotne jest zachowanie ciągłości procesu produkcyjnego, a wszelkie przestoje są niepożądane lub wręcz niewskazane. W wielu dostępnych na rynku filtrach proces samooczyszczania uzależniony jest od różnicy ciśnień spowodowanej przez nagromadzenie się zanieczyszczeń na sicie. Dzięki kontroli spadku ciśnienia, gdy ciśnienie osiągnie maksymalną zaprogramowaną wartość, filtr automatycznie ulega samooczyszczeniu. Proces ten pozwala na bardzo wydajną pracę filtra i uniemożliwia nadmierną utratę cieczy. To jednak nie jedyny sposób automatycznego czyszczenia sita – ten bowiem może być zależny od rodzaju filtrowanej cieczy, wydajności filtra, pożądanej dokładności filtra czy miejsca jego zainstalowania. W przypadku niektórych filtrów, proces oczyszczania rozpoczyna się np. dopiero po upływie określonego czasu.

Wkłady filtracyjne w filtrach szczelinowych mogą być ukształtowane w formach różnego rodzaju, np. cylindrycznej, stożkowej czy płaskiej. Skuteczność filtrów jest niezależna od pozycji, w jakiej są zamontowane, dzięki czemu pracują zarówno w poziomie, pionie oraz skosie, z powodzeniem montuje się je również w niestandardowych, trudno dostępnych miejscach. Układ napędowy filtra można dopasować do istniejących źródeł energii, a jego praca może być zautomatyzowana w dowolnym stopniu.

Kolejnymi z niezaprzeczalnych zalet filtrów samoczyszczących są ich niskie koszty zakupu i koszty eksploatacyjne, trwała konstrukcja, a także łatwy sposób obsługi. Ponieważ filtry te mogą być wykonane z różnego rodzaju tworzyw odpornych na rdzewienie lub niszczące działanie agresywnych cieczy, okres ich użytkowania może być bardzo długi.

Odpowiedni filtr dobiera się w zależności od ilości zanieczyszczeń w cieczy. W przypadku dużej ich ilości, poleca się stosowanie filtrów wieloelementowych pozwalających na uzyskanie większej powierzchni filtracyjnej, co przekłada się na lepszą wydajność procesu filtracji.  Dokonując wyboru konstrukcji i gabarytów filtra należy zwrócić szczególną uwagę na przebieg procesu technologicznego i możliwe jego zakłócenia. Bierze się też pod uwagę parametry takie jak rodzaj filtrowanej cieczy i zanieczyszczeń, ciśnienie robocze, objętość przepływu czy miejsce zabudowy. Dokładna analiza tych elementów pozwala na dobranie rozwiązania, które spełni pokładane w nim oczekiwania i zagwarantuje jak najlepsze efekty.